Ustanowienie służebności przesyłu 2023-09-22T13:24:33+00:00

USTANOWIENIE SŁUŻEBNOŚCI PRZESYŁU 

Odszkodowania za słupy i linie energetyczne wysokiego napięcia, gazociąg 1Szukasz pomocy z zakresu służebności przesyłu? Jesteśmy jedną z najdłużej działających Kancelarii w Polsce, specjalizujących się w tej dziedzinie prawa. Prowadzimy sprawy na terenie całego Kraju. O jak najlepsze warunki dla naszych Klientów dba wyspecjalizowany zespół prawny mający doświadczenie w prowadzeniu spraw ze wszystkimi przedsiębiorcami przesyłowymi, począwszy od właścicieli linii elektrycznych, a kończąc na właścicielach wodociągów, ropociągów czy linii gazowych.

W kwestii służebności przesyłu pomożemy Państwu między innymi:

  • ocenić szanse uzyskania roszczenia,
  • oszacować jego wysokość,
  • określić zakres, w jakim przedsiębiorca przesyłowy może korzystać z nieruchomości,
  • uzyskać wynagrodzenie za służebność przesyłu,
  • uzyskać odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości.

Coraz częściej prowadzone przez nas sprawy z zakresu służebności przesyłu kończymy z sukcesem już na etapie procesu negocjacji – w postępowaniu przedsądowym, czyli tzw. ugodzie, co niewątpliwie stanowi potwierdzenie i gwarancję skutecznego dochodzenia przez nas należności.

Uzasadnienie Sądu Najwyższego (SN) z lipca 2023 roku, do wyroku z dnia 24 lutego wyraźnie wskazuje, że do zasiedzenie służebności przesyłu nie mogło jeszcze dojść z powodu sprzeczności z podstawowymi zasadami prawa rzeczowego oraz Konstytucją RP. Szerzej o tym korzystnym poglądzie SN mogą przeczytać Państwo na prowadzonym przez nas blogu, w artykule „Czy najnowszy pogląd Sądu Najwyższego III CZP 108/22 spowoduje przełomowy zwrot w sprawach z zasiedzeniem?”  z dnia 07.09.2023.

Służebność przesyłu w polskim prawie funkcjonuje od 13 lat, kiedy to w 2008 roku do kodeksu cywilnego dodano nowe art. 3051 – 3054. Dlaczego służebność przesyłu została wprowadzona? Głównie ze względu na chęć uregulowania przez ustawodawcę sytuacji polegającej na korzystaniu przez przedsiębiorców z nieruchomości należących do osób fizycznych oraz prawnych w celu eksploatacji urządzeń przesyłowych służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej itp. W czasach, gdy służebność przesyłu nie była uregulowana prawnie, tego rodzaju przypadki usiłowano rozstrzygać posiłkując się konstrukcją służebności gruntowej, co budziło dość duże kontrowersje, a przez to było powodem do stworzenia nowych przepisów normujących tę kwestię.



Jak ustanowić służebność przesyłu?

Z przepisów Kodeksu cywilnego o służebności przesyłu wynika, że w pierwszej kolejności strony (tj. właściciel nieruchomości i przedsiębiorca, którego własność stanowią urządzenia zlokalizowane na tej nieruchomości) powinny spróbować ustanowić taką służebności w sposób dobrowolny, czyli zawrzeć w tym przedmiocie stosowną umowę w toku przeprowadzonego postępowania ugodowego. Umowa taka powinna określać wzajemne prawa i obowiązki stron, w tym w szczególności zakres, w jakim przedsiębiorca będzie mógł korzystać z nieruchomości, jak również wskazywać wysokość wynegocjowanego przez strony wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu.

Dopiero w momencie, gdy właściciel nieruchomości i przedsiębiorca nie dojdą w tej sprawie do porozumienia, każdy z nich może skierować do sądu wniosek o ustanowienie służebności przesyłu w sposób przymusowy. W takim przypadku treść służebności przesyłu oraz wysokość wynagrodzenia mogą zostać ustalone nie w umowie, lecz w postanowieniu sądowym rozstrzygającym sprawę. Wcześniej jednak, w trakcie toczącego się postępowania, sąd będzie musiał czuwać nad tym, by zbadane i ustalone zostały wszystkie elementy niezbędne do prawidłowego ustanowienia służebności przesyłu. W szczególności, zadaniem sądu będzie określenie, jakiego dokładnie rodzaju urządzeń przesyłowych sprawa dotyczy oraz jaki jest ich przebieg, jaka powinna być szerokość tzw. pasa eksploatacyjnego i strefy ochronnej potrzebna do właściwego korzystania z tych urządzeń, jak również jakie wynagrodzenie winien otrzymać właściciel z tytułu obciążenia jego nieruchomości służebnością przesyłu.

Warto przy okazji wspomnieć, że sąd w świetle obowiązujących obecnie przepisów może również roszczenie uznać za niezasadne, czyli wyrazić pogląd że wnioskodawcy nie przysługuje roszczenie z powodu zasiedzenia służebności przesyłu.


Służebność przesyłu – kiedy należy się rekompensata?

Odszkodowania za słupy i linie energetyczne wysokiego napięcia, gazociąg 2

Należne roszczenie można otrzymać po spełnieniu określonych przepisów mających swoje odzwierciedlenie w bieżącym orzecznictwie prawnym, zbudowanym w głównej mierze na gruncie orzeczeń Sądów Najwyższych. Dlatego tak ważne jest dokonanie oceny prawnej sprawy przed rozpoczęciem ubiegania się o wynagrodzenie za służebność przesyłu. Warto przy tym oszacować  wysokość potencjalnego roszczenia ponieważ  będzie miała ona wpływ na podejmowane przez Państwa decyzję.


Na Czym Polega Istota Ustanowienia Służebności Przesyłu?

W uproszczeniu można zatem powiedzieć, że ustanowienie służebności przesyłu służy uregulowaniu stosunków prawnych pomiędzy właścicielem nieruchomości, na której znajdują się urządzenia przesyłowe, a przedsiębiorcą wykorzystującym te urządzenia do przesyłu różnego rodzaju mediów. W takiej sytuacji mamy bowiem do czynienia z klasycznym konfliktem interesów – z jednej strony istnienie takich urządzeń ogranicza prawo własności właściciela działki (zmuszając go np. zachowania odpowiednich odstępów pomiędzy istniejącymi urządzeniami a stawianą zabudową lub do omijania urządzeń w trakcie prac rolnych), z drugiej strony jednak należy uwzględnić fakt, że nieprzerwana i niezakłócona eksploatacja urządzeń (takich jak np. gazociągi czy linie elektroenergetyczne) jest konieczna dla zaspokajania zbiorowych potrzeb ludności w zakresie zaopatrzenia w media. Służebność przesyłu stanowi mechanizm, który – przynajmniej w założeniu – pozwala pogodzić oba te przeciwstawne interesy.

Na pytanie, czym w ogóle jest służebność (czy to przesyłu, czy gruntowa, czy osobista), należałoby odpowiedzieć, że jest ona tzw. prawem na rzeczy cudzej. W prostych słowach oznacza to, że dzięki ustanowieniu służebności podmiot uprawniony z tej służebności (tutaj: przedsiębiorca przesyłowy) może w pewnym stopniu korzystać z cudzej rzeczy (tutaj: prywatnej nieruchomości, przez którą przebiegają urządzenia przesyłowe, zwanej też nieruchomością obciążoną). Innymi słowy, ustanowienie służebności np. przesyłu obciążającej daną rzecz skutkuje tym, że właściciel tej rzeczy (nieruchomości) godzi się na ograniczenie uprawnień, które w normalnym przypadku przysługiwałyby mu w stosunku do niej. Równolegle, podmiot, na której rzecz służebność ustanowiono, uzyskuje w stosunku do niej określone prawa, które w innym przypadku by mu do niej nie służyły. Przepis art. 3051 Kodeksu cywilnego opisuje to w sposób następujący: nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia przesyłowe, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. W praktyce, na ów oznaczony zakres korzystania z nieruchomości obciążonej, do którego uprawniony jest przedsiębiorca, składają się najczęściej następujące czynności: bieżąca eksploatacja urządzeń przesyłowych, ich konserwacja, modernizacja, naprawa i usuwanie awarii oraz wejście i wjazd na teren nieruchomości celem realizacji tych uprawnień.


Służebność przesyłu odszkodowanie czy wynagrodzenie?

Odszkodowania za słupy i linie energetyczne wysokiego napięcia, gazociąg 3Formą  rekompensaty finansowej z tytułu służebności przesyłu dla właścicieli obciążonych nieruchomości jest wynagrodzenie. Według przepisów ustawy z dnia 03 sierpnia 2008 r. w prawie polskim ustanowiono instytucję służebności przesyłu, która ma na celu uregulowanie sytuacji pomiędzy przedsiębiorcami a właścicielami gruntów.  Wynagrodzenie za służebność przesyłu wypłacane jest na mocy podpisanej umowy przedsiębiorstwa z właścicielem gruntu lub decyzji sądowej. Natomiast odszkodowanie przysługuję za bezumowne korzystanie z gruntu.


Jaki jest  najważniejszy cel ustanowienia służebności przesyłu?

Można oczywiście zadać sobie pytanie, jaki interes ma właściciel nieruchomości w ustanowieniu służebności przesyłu. Otóż przede wszystkim, co do zasady w zamian za ustanowienie służebności właściciel może domagać się od przedsiębiorcy zapłaty odpowiedniego wynagrodzenia (odpowiedniego, czyli – najprościej rzecz ujmując – proporcjonalnego do stopnia ingerencji urządzeń przesyłowych w jego prawo własności). Wynagrodzenie to najczęściej ma charakter jednorazowy. Po drugie, ustanowienie służebności usuwa dotychczasową niepewność prawną co do zakresu, w jakim przedsiębiorca może korzystać z cudzej nieruchomości, co jest niewątpliwą zaletą. Po trzecie wreszcie, ustanowienie służebności w drodze umowy lub orzeczenia sądowego eliminuje ryzyko, że po upływie określonego czasu eksploatacji, przedsiębiorca i tak nabędzie nieodpłatną służebność przesyłu w drodze tzw. zasiedzenia. Złożenie wniosku do Sądu o ustanowienie służebności przesyłu przerywa bowiem bieg terminu zasiedzenia.


Jak samodzielnie zweryfikować swoją sprawę?

Właściciele nieruchomości, przez które przebiegają urządzenia przesyłowe mają obecnie coraz większą świadomość, że z tego tytułu mogą im przysługiwać różnego rodzaju roszczenia przeciwko przedsiębiorcom przesyłowym. Od uświadomienia sobie powyższego faktu do skutecznego wyegzekwowania potencjalnych „należności” przynależnych kwestiom służebności przesyłu droga jest jednak daleka.

W pierwszej kolejności weryfikacja ewentualnych roszczeń, polega na zapoznaniu się z treścią księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości. Aktualnie większość ksiąg wieczystych prowadzona jest przez sądy w powszechnie dostępnym systemie elektronicznym. Należy zatem wejść na stronę ekw.ms.gov.pl i dokonać analizy widniejących w tej księdze wpisów. Każda księga wieczysta składa się z czterech działów – nas akurat będzie interesował dział III, gdyż to w nim mogą się znajdować ewentualne wpisy opisujące już wcześniej zawartą służebność przesyłu. Przykładowo, jeżeli właściciel nieruchomości podczas lektury natrafi na wpis określający służebność przesyłu dotyczącą konkretnych urządzeń, to niestety oznacza to, że status prawny tych urządzeń został najpewniej już jakiś czas temu uregulowany i że wobec tego nie przysługują mu żadne roszczenia przeciwko przedsiębiorcy. Jeżeli jednak w dziale III księgi wieczystej brak jest odpowiednich wpisów o służebność przesyłu, to może to oznaczać, że przedsiębiorca nie zadbał o to, aby korzystanie przez niego z cudzej nieruchomości opierało się na jakimkolwiek tytule prawnym. To zaś otwiera pole do dalszych działań.

Takim dalszym działaniem właściciela nieruchomości powinno być sprawdzenie, czy – pomimo braku wpisu definiującego służebność przesyłu w księdze wieczystej – przedsiębiorca nie korzysta jednak z jego nieruchomości w sposób zgodny z prawem. W praktyce najlepszym sposobem, aby się tego dowiedzieć, jest dopiero w tym momencie skorzystanie z usług Kancelarii, która oceni sprawę oraz dodatkowo oszacuje wysokość potencjalnego roszczenia.


Jak przygotować się do pierwszej rozmowy?

W szczególności poprzez pozyskanie odpowiednich informacji tj. numer działki, jej przeznaczenie, miejscowość, długość linii przebiegająca przez nieruchomość, przybliżone lata jej budowy (np.: 60te, 70/80te, 80te, etc.), cena gruntu niezabudowanego za metr kwadratowy w danej miejscowości lub pobliskiej okolicy oraz należy przygotować mapę z naniesioną linią przesyłową lub wykonać odręczny rysunek działki z przebiegającą przez nią linią. Zdobycie większości z nich nie powinno nastręczać właścicielowi większych trudności; przy ich pozyskaniu można skorzystać z pomocy Kancelarii Nihil Obstat sp. z o.o.


Jakie kroki należy podjąć kiedy ocena sprawy daje szansę na uzyskanie roszczenia?

Kiedy ocena sprawy wykaże, że obciążona nieruchomość posiada podstawę prawną uzyskania wynagrodzenia, pierwszym krokiem jest rozpoczęcie postępowania ugodowego przez wysłanie odpowiedniego zapytania do przedsiębiorcy przesyłowego, którego dalszym celem będzie zawarcie umowy o służebność przesyłu. W piśmie należy przede wszystkim poprosić przedsiębiorcę o udzielenie informacji, kiedy doszło do wybudowania urządzeń przesyłowych na nieruchomości i na jakiej podstawie prawnej, oraz zwrócić się o przesłanie kopii dokumentów, w oparciu o które dokonano posadowienia urządzeń. Przedsiębiorcy w odpowiedzi z reguły udostępniają takie dane, a jeśli nawet nie są skłonni przekazać kopii posiadanej dokumentacji, to najczęściej podają „namiary” na decyzje administracyjne, w oparciu o które – ich zdaniem – doszło do legalnego posadowienia urządzeń przesyłowych. Tak więc już na podstawie odpowiedzi przedsiębiorcy na nasze zapytanie można uzyskać przybliżony obraz tego, z czym przyjdzie nam się mierzyć przed Sądem lub organami administracji w przypadku kiedy zakład przesyłowy odmówiłby zawarcia ugody.

Można sobie zadać pytanie, dlaczego przedsiębiorcy mieliby być skłonni, aby w ogóle udzielać powyższych informacji. Po pierwsze, przynajmniej częściowo obligują ich do tego przepisy o dostępie do informacji publicznej (przeważa pogląd, że informacje o dacie, trybie i podstawie prawnej posadowienia urządzeń przesyłowych na nieruchomościach, eksploatowane przez przedsiębiorców wykonujących w tym zakresie zadania publiczne polegające na przesyle mediów, stanowią informację publiczną podlegającą udostępnieniu). Po drugie, przedsiębiorca liczy na to (często słusznie), że udzielenie odpowiednio uargumentowanej odpowiedzi stwierdzającej, że korzystanie przez niego z nieruchomości jest zgodne z prawem, czyli że doszło do zasiedzenia służebności przesyłu, zniechęci właściciela nieruchomości od dalszego dochodzenia roszczeń.

W zależności od tego, jakie informacje zawrze w swojej odpowiedzi przedsiębiorca, dalsze kroki mogą wyglądać następująco jeśli odmówi on zawarcia ugody.


Co w przypadku kiedy zakład przesyłowy odmawia zawarcia ugody?

Istnieją dwie możliwości kontynuowania sprawy o służebność przesyłu, oczywiście o ile zachodzą w niej odpowiednie podstawy prawne. Pierwsza z nich to skierowanie sprawy do sądu, a druga wiąże się z postępowaniem administracyjnym i to na nim skupimy się najbardziej ze względu na jego wciąż małą popularność.

Jeżeli przedsiębiorca wskaże, że urządzenia zostały wybudowane na podstawie decyzji administracyjnej o charakterze wywłaszczeniowym (czyli takiej, która zezwalała na wejście na cudzy grunt w celu założenia i przeprowadzenia urządzeń przesyłowych), to oznacza to, że przedsiębiorca faktycznie ma tytuł prawny do korzystania z naszej nieruchomości. Podstawą prawną takiej decyzji mógł być np. art. 70 dawnej ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości albo art. 124 obecnie obowiązującej ustawy o gospodarce nieruchomościami. Na tym jednak sprawa wcale się nie kończy. Z przepisów wynika bowiem, że wydaniu takiej decyzji powinno towarzyszyć przyznanie odszkodowania za wynikłe stąd szkody (np. za obniżenie wartości nieruchomości). W praktyce odszkodowań takich nie wypłacano, co oznacza, że obecnie (nawet po wielu latach) można wystąpić do właściwego starosty z wnioskiem o jego przyznanie w tzw. trybie administracyjnym. Tak przeprowadzona ścieżka postępowania pozwala uzyskać odszkodowanie za służebność przesyłu.

Co ważne, decyzji, o których mowa powyżej, nie należy mylić z decyzjami o pozwoleniu na budowę. Nie przyznawały one przedsiębiorcom żadnych praw do gruntu, w związku z czym nie mogą stanowić dla tych przedsiębiorców tytułu prawnego zezwalającego na korzystanie z cudzej nieruchomości jako zgodnej z treścią określającą służebność przesyłu. Bardzo często jednak przedsiębiorcy – licząc na brak wiedzy właścicieli nieruchomości – w odpowiedzi na zapytanie powołują się właśnie na wydane w przeszłości pozwolenie na budowę urządzeń przesyłowych.

Po drugie, jeżeli przedsiębiorca nie powoła się na decyzję wywłaszczeniową, to najpewniej oznacza to, że rozpoczął korzystanie z naszej nieruchomości bez stosownego tytułu prawnego a to otwiera jeszcze szerzej możliwości uzyskania roszczenia.

Niższe koszty i potencjalnie krótszy okres procesowania względem spraw sądowych sprawiają że, atrakcyjność prowadzenia sprawy w tym postępowaniu jest duża. Natomiast przyznane odszkodowanie za służebność przesyłu w trybie administracyjnym przeważnie jest mniejsze od tego które można uzyskać na drodze sądowej.


Sposoby ustanowienia służebności przesyłu

Służebność przesyłu może być ustanowiona na trzy sposoby.

  • Po pierwsze, jeżeli właściciel i przedsiębiorca są zgodni co do warunków jej ustanowienia (w tym zwłaszcza w kwestii wysokości wynagrodzenia, która w praktyce najczęściej bywa przyczyną sporów), to służebność można ustanowić w drodze umowy. W takim przypadku przynajmniej oświadczenie właściciela, co do którego nastąpiło ustanowienie służebności przesyłu, musi być złożone w formie aktu notarialnego.
  • Po drugie, jeżeli osiągnięcie porozumienia jest niemożliwe, służebność przesyłu może zostać ustanowiona przez sąd na żądanie jednej ze stron. Co ważne, z takim żądaniem może wystąpić zarówno właściciel nieruchomości (gdy przedsiębiorca przesyłowy odmawia zawarcia umowy), jak i przedsiębiorca przesyłowy (w sytuacji odwrotnej). Naturalnie ten pierwszy będzie co do zasady domagał się ustanowienia odpłatnej służebności przesyłu, ten drugi zaś – by ustanowienie służebności przesyłu odbyło się bez przyznania właścicielowi wynagrodzenia. Ustanowienie służebności na drodze sądowej wymaga przeprowadzenia sformalizowanego postępowania, z udziałem biegłych kilku specjalności. Najczęściej też jest to postępowanie dwuinstancyjne, gdyż strona niezadowolona z rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji z reguły wnosi od niego apelację do sądu odwoławczego i to dopiero prawomocne rozstrzygniecie tego sądu jest podstawą do ustanowienia służebności przesyłu.
  • Po trzecie wreszcie, przedsiębiorca przesyłowy może nabyć służebność przesyłu w drodze zasiedzenia.

Wysokość należnego odszkodowania i wynagrodzenia za służebność przesyłu

Odszkodowania za słupy i linie energetyczne wysokiego napięcia, gazociąg 4Wysokość odszkodowania za bezumowne korzystanie z gruntu oraz wynagrodzenia za służebność przesyłu ustala się według określonych czynników – duża ich część jest indywidualna, a resztę stanowią rozporządzenia oraz określone uchwały dla danego rodzaju przesyłu. Elementami wpływającymi na kwotę roszczenia najczęściej jest napięcie lub ciśnienie danego przesyłu, lokalizacja nieruchomości, sposób przebiegu linii przez działkę oraz bieżące orzecznictwo prawne dla przechodzącego urządzenia przesyłowego. Wnioski składane przez właścicieli gruntów o rozpatrzenie sprawy pod kątem przyznania im zadośćuczynienia za służebność przesyłu powinny być skonsultowane z ekspertem, który potwierdzi ich zasadność, czyli oceni realną szansę uzyskania roszczenia.


Czy warto walczyć o odszkodowanie za służebność przesyłu?odszkodowanie za słupy i linie energetyczne

Pod pojęciem służebności przesyłu kryje się jedna ważna kwestia, jest nią bezpłatne korzystanie z prywatnego gruntu w związku z posadowieniem linii i słupów energetycznych, czy położeniem przez taką ziemię rur gazowych i wodociągowych. Właściciele nieruchomości powinni wiedzieć, że to oni są odpowiedzialni za swoją własność i na wszystkie podjęte tam działania muszą wyrazić zgodę. Często nie chcemy walczyć np. ze Spółkami Skarbu Państwa o odszkodowania z tytułu naruszenia praw swobodnego korzystania z własnej nieruchomości. Jakie pierwsze kroki warto zrobić kiedy zajdzie taka potrzeba? W pierwszej kolejności warto ocenić prawnie sprawę oraz oszacować potencjalne roszczenie. Kiedy wynik wykonanych usług daje szansę na uzyskanie wynagrodzenia lub odszkodowania, wtedy dopiero mogą Państwo rozpocząć postępowanie ugodowe. W przypadku kiedy operator przesyłowy odmawia jej zawarcia, a przeanalizowana dokumentacja na temat budowy linii przesyłowej stwierdza, że istnieje podstawa prawna dzięki której jest szansa uzyskać roszczenie to warto skierować sprawę do sądu lub organu administracyjnego w zależności w którym trybie można ją prowadzić.  Każdy z trybów prowadzenia sprawy posiada specyficzne dla siebie korzyści i ryzyka dlatego warto o nich również porozmawiać ze specjalistami zajmującymi się służebnością przesyłu.

Pomagamy Klientowi przejść przez cały proces uzyskania roszczeń. Brak należnego wynagrodzenia za służebność przesyłu wiąże się ze stratami dla właściciela gruntu, a  postawione linie przesyłowe zmniejszają potencjalną powierzchnię zabudowy działki. W trosce o respektowanie praw własności walczymy o należne odszkodowania za korzystanie z prywatnych gruntów bez zgody właścicieli.

Czy warto walczyć o odszkodowanie za służebność przesyłu? Na to pytanie można odpowiedzieć po przeprowadzonej ocenie sprawy oraz wykonaniu oszacowania wysokości roszczenia. W przypadku kiedy ocena sprawy będzie pozytywna a wysokość roszczenia zaspokoi wymagania Klienta, wtedy można taką sprawę skierować do postępowania ugodowego.

W przypadku zaistniałych problemów z infrastrukturą przesyłową warto jest zgłosić się ze swoją sprawą niż rozpoczynać ją samodzielnie, nie wiedząc czy zachodzą w niej przesłanki do uzyskania roszczenia. Ocenimy ją i oszacujemy wartość wynagrodzenia za służebność przesyłu oraz odszkodowania za bezumowne korzystanie z gruntu. Dzięki temu będą Państwo wiedzieć, czy mogą ubiegać się o uzyskanie ekwiwalentu pieniężnego za poniesione utrudnienia i ograniczenia w dysponowaniu własną nieruchomością, której określona część znajduje się w strefie kontrolowanej, czyli w pasie wyłączonym, na którym nie mogą Państwo wznieść trwałego zagospodarowania terenu tj. budynki, garaże, itd. Dopiero po pozytywnej opinii warto kontynuować dalej sprawę.


Rola biegłych, a ustanowienie służebności przesyłu

Oczywiste jest, że prawidłowe ustalenie okoliczności podczas sprawy sądowej wymaga specjalistycznej i fachowej wiedzy, którymi ani strona, ani sąd nie dysponuje. Dlatego też w sprawie o ustanowienie służebności przesyłu tak istotną funkcję pełnią biegli. Otóż ich zadaniem, w oparciu o dostępne im wiadomości specjalne, jest objaśnienie sądowi właśnie tych kwestii, w których sąd nie ma dostatecznej wiedzy. Swoje stanowisko biegli wyrażają w formie opinii (najczęściej na piśmie), którą składają do akt sprawy i która następnie stanowi podstawę rozstrzygnięcia sądu.

Ilu zatem biegłych i o jakim zakresie specjalizacji musi wypowiedzieć się, by sąd mógł wykonać ustanowienie służebności przesyłu?

Po pierwsze, sąd niewątpliwie musi zasięgnąć opinii biegłego z zakresu budowy i eksploatacji danego rodzaju urządzeń przesyłowych (np. sieci energetycznych, sieci gazowych itp.). Ekspert ten powinien wyjaśnić sądowi:

  • jaki obszar nieruchomości jest konieczny dla prawidłowej eksploatacji przez przedsiębiorcę konkretnych urządzeń – czyli jaka powinna być szerokość tzw. pasa eksploatacyjnego, oraz
  • w jakim obszarze nieruchomości właściciel będzie musiał znosić określone w przepisach (np. w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego) ograniczenia i zakazy związane z istnieniem urządzeń przesyłowych (np. zakaz zabudowy lub sadzenia roślin) – czyli jaka powinna być szerokość tzw. strefy ochronnej.

W uproszczeniu można zatem powiedzieć, że biegły ten powinien odpowiedzieć na pytanie, jaki ma być zakres przestrzenny służebności przesyłu – a więc „CO” będzie obejmować ta służebność.

Drugim, z tym że tylko dodatkowym i nie obligatoryjnym ekspertem, z którego pomocy mogą korzystać sądy w sprawach o ustanowienie służebności przesyłu, jest biegły z zakresu geodezji. Powinien on zobrazować na mapie w odpowiedniej skali, jaki jest dokładny przebieg spornej infrastruktury przesyłowej, oraz wykreślić granice pasa eksploatacyjnego i strefy ochronnej, zgodnie z ustaleniami dokonanymi uprzednio przez eksperta z zakresu budowy i eksploatacji urządzeń.

Biegły ten odpowiada zatem na pytanie, „GDZIE” przedsiębiorca będzie wykonywał uprawnienia wynikające z służebnośći przesyłu.

Z punktu widzenia interesów właściciela nieruchomości, najistotniejsze znaczenie będzie dla niego miała jednak trzecia opinia, wydawana przez biegłego z zakresu wyceny nieruchomości, która również jak pierwsza z wymienionych jest obowiązkowa. Celem tej opinii jest bowiem oszacowanie, jaka powinna być wysokość wynagrodzenia należnego właścicielowi nieruchomości z tytułu obciążenia tej nieruchomości służebnością przesyłu. Prawidłowe ustalenie tej wysokości nie jest rzeczą łatwą – Kodeks cywilny wskazuje jedynie, że wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu powinno być „odpowiednie”. W praktyce biegli przy ustalaniu wartości tego prawa biorą pod uwagę szereg czynników – m.in. rodzaj urządzeń przesyłowych, sposób, w jaki urządzenia te przecinają działkę, przeznaczenie gruntu itd.

Ujmując zatem rzecz skrótowo, biegły z zakresu wyceny nieruchomości wskazuje sądowi, „ZA ILE” powinno nastąpić ustanowienie służebności przesyłu.

Gdy już biegli z poszczególnych specjalności odpowiedzą na wspomniane kluczowe pytania („CO”, „GDZIE” i „ZA ILE?”), sędzia orzeka w sprawie. Warto nadmienić, że nie zawsze sędziowie powołują biegłych wszystkich specjalności. Nadal jeszcze w sporej liczbie spraw sędziowie powołują dwóch biegłych: z zakresu wyceny nieruchomości oraz budowy i eksploatacji urządzenia przesyłowego.

Na koniec, warto pamiętać, że ustanowienie służebności przesyłu może mieć miejsce zarówno w stosunku do urządzeń już istniejących, jak i w stosunku do tych, które dopiero mają zostać wybudowane w przyszłości.


Ustalenie powierzchni służebności przesyłu

Przede wszystkim należy wyjaśnić, czym jest pas służebności przesyłu. Mianowicie jest to obszar ujemnego oddziaływania na zakres prawa własności  względem przebiegających przez nią określonych urządzeń. W praktyce oznacza to pewne ograniczenie w korzystaniu z tego pasa. W art. 3052 §1 i §2 kodeksu cywilnego widnieje zapis, że powierzchnia służebności przesyłu powinna  być „konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń”. Ta powierzchnia zależna jest od szerokości pasa niezbędnego do obsługi sieci przesyłowych i dystrybucyjnych. Warto dlatego zaznaczyć, że służebność przesyłu obejmuje nie tylko teren, na którym bezpośrednio znajduje się takie urządzenie, ale także pas komunikacyjny, czyli drogę, która umożliwia dostęp do owego urządzenia.

Sądy obecnie ustalają powierzchnię służebności przesyłu w oparciu o pas eksploatacyjny lub strefę kontrolowaną. Korzystniejszą decyzją dla Klientów jest ustalenie powierzchni względem strefy kontrolowanej ponieważ otrzymują oni roszczenie za całą powierzchnię dla której przewidziane są wszystkie ograniczenia. Natomiast nie zawsze tak się zdarza, zwłaszcza w przypadku linii gazowych. Sędziowie przyjmują  powierzchnie służebności przesyłu potrzebną tylko do wykonania niezbędnych prac związanych z modernizacją i naprawą linii przez operatora przesyłowego zwaną pasem eksploatacyjnym. Z tego tytułu pozostaje jeszcze część powierzchni dla której wciąż istnieją inne ograniczenia w trwałej zabudowie wynikające ze strefy kontrolowanej, której nie chcą oni ująć roszczeniem.

Określony w ten sposób zakres służebności  pokazuje w praktyce powierzchnię korzystania z danych urządzeń przesyłowych.  Warto także dodać, że biegli sądowi określając powierzchnię służebności przesyłu opierają się także na obowiązujących w polskim prawie normach. Powierzchnia służebności przesyłu to jeden z elementów wpływających na wysokość wynagrodzenia.

Istnieje również takie pojęcie jak „pas bezpieczeństwa”, stosowane przy liniach tranzytowych charakteryzujących się wysokimi parametrami technicznymi mogącymi stwarzać zagrożenie. W tym przypadku szerokość takiego pasa określa się na podstawie projektu technicznego, który zawiera ocenę oddziaływania linii tranzytowych na środowisko.

Formularz kontaktowy

    Image